برخی از انواع سرطان ها در بین خانواد ه ها ارثی هستند یا به عبارت دیگر ازنسلی به نسل دیگر قابل انتقال می باشند. در صورتی که شما در سن جوانی مبتلا به سرطان شده اید، دو یا چند سرطان مختلف دارید، یک و یا چندین نفر از اعضای خانواده تان مبتلا به سرطان هستندو یابه یک سرطان بسیار کمیاب مبتلا می باشید، باید به مشاور ژنتیک مجرب در این زمینه مراجعه نمایید.
برخی از انواع سرطان ها در بین خانواد ه ها ارثی هستند.
مشاور ژنتیک سرطان در صورت ارجاع، تاریخچه سلامت خانواده شما را بررسی کرده و در مورد خطرات احتمالی ابتلا به سرطان ارثی ، غربالگری و مدیریت خطرات با شما به بحث خواهد نشست. درصورتی که در ارتباط با وضعیت موجود آزمایش ژنتیکی وجود داشته باشد، مشاور اطلاعات مفیدی را در رابطه با جزییات آزمایش در اختیار شما قرار خواهد داد و کمک خواهد کرد که در مورد انجام یا عدم انجام آزمایش یا آزمایش های مربوط تصمیم گیری نمایید.
درصورتی که شما سرطان داشته باشید ممکن است آزمایش ژنتیک برای شما مفید باشد وحتی به کادر پزشکی جهت مدیریت وضعیت موجود کمک شایانی بکند. اما اگر سرطان نداشته باشید برخی آزمایش های ژنتیکی موجود می توانند به بررسی احتمال خطر ابتلای شما و دیگر اعضای خانواده تان به سرطان کمک نمایند.
مشاور ژنتیک سرطان قادر است شما را به مراکز حمایت کننده از افراد مبتلا به سرطان ، افراد در معرض خطر سرطان و یا خانواده های آنان معرفی کند.
آزمایش ژنتیکی می تواند به شما و کادر پزشکی به منظور غربالگری و پیش گیری از سرطان کمک شایانی نماید.
هشدار:
در یکی از شرایط زیر شما می توانید و یا باید در فکر مراجعه برای مشاوره ژنتیک در زمینه سرطان وحتی انجام آزمایش های ژنتیکی ارجاع داده شوید.
الف) در صورتی که شما در سن جوانی مبتلا به سرطان هستید.
ب) دو یا چند سرطان گوناگون دارید.
ج) یک یا چندین نفر از اعضای خانواده تان مبتلا به سرطان هستند.
د) درصورتی که شما یا یکی از اعضای خانواده شما به یک سرطان بسیار نادر مبتلا هستید.
قبل از ارجاع جهت مشاوره ژنتیک سرطان چه اطلاعاتی را باید فراهم کنید؟
مشاور ژنتیک سرطان درمورد تاریخچه پزشکی و سلامتی شما سوالاتی خواهد پرسید. از این رو به همراه داشتن اطلاعات لازم وپاسخ به این پرسش ها به فرآیند مشاوره کمک شایانی خواهد کرد:
- سوالاتی در مورد هرگونه سابقه سرطان در گذشته شما از قبیل نوع یا انواع سرطان، عضو درگیر بدن و سن وزمان تشخیص سرطان برای اولین بار پرسیده خواهدشد. بنابراین ، درصورت امکان به همراه داشتن هرگونه پرونده پزشکی مرتبط با سرطان ، از قبیل گزارش پاتولوژی(آسیب شناسی)، آزمایش ها و درمان های احتمالی در ارتباط با سرطان خود یا دیگر اعضای خانواده در جلسه ملاقات ،مفید خواهد بود.
- مشاور از شما خواهد پرسید آیا دیگر اعضای خانواده شما مبتلا به سرطان هستند؟ در صورتی که پاسخ مثبت باشد ،دانستن نوع ویا انواع سرطان ها بسیار مهم است زیرا برخی از انواع خاص سرطان ها در بین اعضا خانواده به طور مشترک وثابت به ارث می رسند.
- ازشما پرسیده خواهدشد سن شما یا اعضای خانواده درصورت ابتلا به سرطان در زمان تشخیص چند سال بوده است؟ بطور کلی در صورتی که سن ابتلا در دوران جوانی باشد احتمال اینکه سرطان در بین سایر اعضای خانواده هم رخ دهد بالاتر خواهد بود.
- اگرچه انجام آزمایش ژنتیک یک تصمیم شخصی است اما انجام آن می تواند برای دیگر اعضای خانواده نیز که مبتلا به سرطان نیستند نتایجی در بر داشته باشد. بعنوان مثال، نتیجه یک آزمایش ممکن است به این معنا باشد که برخی از اعضای خانواده در معرض ابتلا به سرطان هستند. بنابراین آگاهی از عکس العمل سایر اعضای خانواده (والدین ، خواهر و برادر وفرزندان ) درقبال آگاهی از اینکه در معرض خطر افزایش یافته ابتلا به سرطان هستند شما را در مدیریت و کنترل هرچه بهتر وضعیت موجود یاری خواهد کرد.
نتیجه یک آزمایش ژنتیک سرطان ممکن است به این معنا باشد که برخی از اعضای خانواده در معرض ابتلا به سرطان می باشند.
.استعداد ابتلا به همه انواع سرطان ها را نمی توان با یک آزمایش ژنتیک مشخص کرد و حتی اگر آزمایشی ژنتیکی برای یک سرطان خاص وجود داشته باشد ممکن است آن آزمایش برای همه افراد مفید نباشد.
- در صورت امکان با شرکت بیمه ای که تحت پوشش آن هستید به ویژه بیمه های تکمیلی تماس بگیرید و از اینکه آیا هزینه آزمایش های ژنتیک را متقبل می شوند یا خیر آگاهی کسب نمایید. زیرا مشاور ژنتیک اگر چه ممکن است ازهزینه های تقریبی آزمایش یا آزمایش های ژنتیک مربوط مطلع باشد اما از تحت پوشش بودن آن ها توسط برخی شرکت های بیمه خاص به ویژه بیمه های تکمیلی ممکن است بی خبر باشد.
در طول زمان جلسه مشاوره ژنتیک سرطان پس از ارجاع چه مواردی رخ می دهد؟
هر مشاورژنتیک روش خاص خود را برای انجام مشاوره در پیش خواهد گرفت اما بطور کلی موارد زیر احتمالا در طی جلسه رخ خواهد داد:
- مشاور به بررسی وثبت اطلاعات سلامت وبیماری درخت یا شجره نامه خانوادگی شما خواهد پرداخت و سوالاتی در مورد وضعیت سلامتی اعضای خانواده خواهد پرسید. پاسخ دقیق و مناسب شما به این سوالات می تواند به مشاور کمک کند تا احتمال درمعرض خطر بودن شما یاسایر افراد خانواده به سرطان را مشخص نماید.
- مشاور در مورد سرطان هایی که در معرض ابتلا به آنها هستید و آزمایش های غربالگری احتمالی موجود که برای تشخیص زودهنگام سرطان وجوددارد باشما گفتگوخواهدکرد.این گفتگو حتی اگر با انجام آزمایش های موجود هم مخالفت کنید بسیارمفید خواهد بود( هرچند در برخی موارد هیچگونه آزمایشی وجود ندارد).همچنین نظرات ارزنده ای در رابطه با آزمایش های موجود دریافت خواهید کرد که به شما در کاهش دادن خطرات احتمالی که در معرض آنها هستید کمک شایانی خواهد کرد.
- در صورتی که خطر ابتلای شما به سرطان بالا باشد،مشاور ممکن است گزینه هایی مانند جراحی های پیشگیرانه یا سایرروش های پیشگیری ویادرمان های موجود را به شما پیشنهاد کند تا از ابتلای شما ویا دیگر اعضای خانواده به سرطان جلوگیری شود.
- همانطور که در بالا هم اشاره شد، در مواردی ممکن است آزمایش های غربالگری برای تشخیص زودهنگام برخی از انواع سرطان ها موجود باشد، در این صورت مشاور در مورد هزینه های موجود و همچنین مزایا و احتمالا معایب انجام آزمایش های مربوط با شما به گفتگو خواهد نشست.
نکات مهم:
- آزمایش های ژنتیکی مرتبط با سرطان با سایر آزمایش های ژنتیکی تفاوت دارند زیرا، در صورتی که این آزمایش ها مثبت شوند همیشه به این معنا نیست که شما حتما به سرطان مبتلا خواهید شد! در بیشتر مواقع نتایج مثبت این آزمایش ها به این معنا است که فرد مورد نظر احتمال بیشتری دارد که به سرطان مبتلا گردد.
- یاد آوری این نکته در اینجا ضروری به نظر می رسد که انواع گوناگونی از سرطان ها وجود دارند، از این رو نمی توان یک قانون کلی برای همه آزمایش های ژنتیکی سرطان صادر کرد ونتایج این آزمایش ها برای سرطان های مختلف تفاسیر مربوط به خود را دارند.
- در صورتی که تصمیم به انجام آزمایش ژنتیک درخصوص سرطان گرفتید، مشاور در مورد چگونگی انجام آزمایش، راهنمایی های لازم را ارایه خواهد داد .همچنین پس از اینکه نتیجه آزمایش آماده شد با شما تماس گرفته می شود وتاریخ مراجعه بعدی برای دریافت نتیجه آزمایش واحتمالا جلسه ای برای تفسیر نتایج به شما اطلاع داده خواهدشد. پس از دریافت نتیجه آزمایش مشاور ژنتیک می تواند نتیجه آزمایش را برای شما تفسیر نماید.
- مراکز مشاوره در ارائه نتایج، روش های گوناگونی دارند ، بدین صورت که برخی مراکز نتیجه آزمایش را بصورت تلفنی ارایه می دهند، در حالی که در برخی مراکز تحویل نتیجه آزمایش حتما با مراجعه حضوری امکان پذیر است. برخی هم بصورت اینترنتی والکترونیکی نتایج آزمایش را ارائه خواهندداد
- مشاور ضمن تفسیر نتایج آزمایش ، به شما کمک می کند تا در مورد چگونگی و نحوه اطلاع رسانی به سایر اعضای خانواده و همچنین کادر پزشکی خود، برنامه ریزی صحیحی را انجام دهید.
آزمایش های ژنتیکی سرطان متفاوت از سایر آزمایش ها است و نتیجه مثبت این آزمایش ها همیشه به معنای ابتلای شما به سرطان نمی باشد،هرچند در برخی موارد هیچ آزمایش ژنتیکی وجود ندارد!
منبع : کتاب مشاوره ژنتیک به زبانی ساده
(هر آنچه همه باید درباره مشاوره ژنتیک بدانند)
نویسندگان:
دکتر حامد رضا گودرزی
دکتر محمد مرزوقی
کریم دلیری